In het portfolio dat ik samenstelde bij de intake voor de Masteropleiding Kunsteducatie gaf ik aan hoe het vertellen van verhalen als een rode draad door mijn educatieve loopbaan in de museumwereld loopt. Daarbij liet ik mij leiden door het adagium van de vroegere Arnhemse museumdirecteur Pierre Janssen: “Wie meer weet, wie meer ziet”. Als educator deelde ik de kennis over de museumvoorwerpen met het publiek door het verhaal áchter het voorwerp te vertellen. Dat konden zelfs vele verhalen per voorwerp zijn. Maar het waren altijd verhalen ter versterking van de kennis.
Door de Masteropleiding Kunsteducatie ben ik beter gaan inzien dat die bezoeker ook een eigen verhaal bij die voorwerpen heeft. Wat is de relevantie van dat object voor die bezoeker. Vanuit welke hoek (achtergrond) bekijkt de bezoeker dat voorwerp? Dat kan veel schelen.

​Afgelopen zomer werd dit bijna letterlijk geïllustreerd, tijdens een wandeltocht door een bos in Denemarken. Ik zag in dat bos een afgebroken tak op de grond liggen. Toen ik er voorbij liep en even later terugkeek, leek het of er een dier op mij af kwam stappen. Ineens was mijn verbeelding tot leven gekomen. Hier kwam mijn verhaal samen met de afgebroken tak.

1. Verwondering

Gedurende twee jaar hield ik een portfolio bij over mijn ontwikkelingen in de Masteropleiding. Ieder blok sloot ik af met een trefwoord als associatieve reflectie. Het eerste blok van MKE 1 ging over de ontwikkelingen van kunsteducatie in in het onderwijs. Ik las in deze periode onder meer het boek ‘De Ambachtsman’ van Richard Sennet. Die citeerde de ‘Regel van violist Isaac Stern’: “Hoe beter je techniek, hoe langer je kunt oefenen voordat het verveelt” (een pleidooi voor repetitief onderricht en daarmee het onderzoek in de kunstzinnige oefening). Ooit zag ik van Stern de indrukwekkende documentaire ‘From Mao to Mozart’; een virtuoos leermeester. In een van de masterclasses beschrijft hij de totstandkoming van 'verwondering' bij muziekeducatie. En daar gaat het om. Daarom gaf ik het eerste blok als trefwoord 'verwondering' mee.

Isaac Stern: "De blijdschap van een persoonlijke ontdekkingstocht… die verwondering die tot stand komt als het dan een eenheid wordt en ‘van binnen’ iemand tegen je zegt “Dat was prachtig!”… Wanneer je dat hebt kunnen bewerkstelligen, is het kind aangeraakt door de hand van God..." (Ik maakte deze foto in een bos in Denemarken)

Jules Deelder verwoordde ooit op een muur in Rotterdam: "De omgeving van de mens is de medemens." Zo is het in een bos ook. De habitat verandert voortdurend. Nieuw loof ontwikkelt zich tussen de oude stammen. Het vormt de 'verrijking' naar een nieuw bos. (Ik maakte deze foto op de Waterberg / park Nederlands Openluchtmuseum)

2. Verrijking

Het tweede blok van MKE 1 had als thema 'kunsteducatie en beleid' en zoomde in op de vluchtelingenopvang. Ik richtte me zowel op een culturele organisatie in Limburg als op de eigen organisatie. Met de komst van vluchtelingen, komt ook een rijkdom aan culturele diversiteit mee naar Nederland: nieuwe vertelcultuur, feestcultuur, modecultuur, eetcultuur, ambachtelijke vaardigheden, gebruiken, gewoontes, e.d. Zie voor een verdere beschrijving: Kunsteducatie en de opvang van vluchtelingen. Dit blok kreeg als trefwoord 'verrijking'.

3. Verbinding

​In het derde blok (kunsteducatie en participatie) ging ik in gesprek met een aantal oudere bewoners uit de Tilburgse wijk Jeruzalem (zie Verhalenroutes), die mij verhalen vertelden over de 66-jarige geschiedenis van de wijk. Jeruzalem is de laatste 10 jaar sterk in transitie. Stille getuigen daarvan zijn de kolossale bomen in de wijk, waarvan sommige er al sinds 1949 staan. Onder de titel ‘Als bomen konden spreken’ verbeeldde ik de verhalen van de bewoners in een route en met maakte middels nieuwe media verbinding tussen die oudere en nieuwe bewoners. De verbinding verbeeld ...

'Verbinding'. Ik maakte deze foto bij de Verbeke Foundation in Zemzeke; het betreft de installatie Re-cover van Wil Deckers uit 2011.

'Verankering'. Ik maakte deze foto in het bos van de Waterberg in Arnhem, 'aan de voet' van mijn kantoor.

4. Verankering

De Masteropleiding Kunsteducatie heeft mij nieuwe perspectieven geboden om naar kunst en cultuur te kijken. Ik heb de verwondering gevoeld, de verrijking en de verbinding. Ik heb mij kunnen verdiepen en zoals je bomen laat verankeren, meer kunnen wortelen in het kunsteducatieve discours.

5. Verbeelding

Ik heb getracht deze thema's te verbeelden aan de hand van bomen. Het digitale verhalenproject dat ik in het derde blok van MKE 1 ontwikkelde, gaf ik als titel: ‘Als bomen konden spreken’. Bomen spelen een belangrijke rol in de verteltraditie. Veel culturen kennen de verhalenboom. De klapbanken van Zeeuwse Ankers hebben als inspiratiebron de banken die vaak op een dorpsplein stonden, rondom een boom, waar werd ‘geklapt’, gekletst / verhalen werden verteld. 
Bomen zullen altijd een belangrijke rol blijven spelen bij mijn verhalen. Maar ik weet inmiddels dat er meerdere wegen zijn hoe je dat verhaal kunt vertellen. Met dank aan de Master Kunsteducatie van Fontys Hogeschool voor de Kunsten...

BOOMBESCHRIJVING

Bomen zijn werkelijk.
Hun bladen praten werkelijk
met woorden veelzeggend en letterloos.

Hun toppen zingen.
Hun stammen zwijgen
hoorbaar.

Hun wortels houden
van de aarde.

Bij een boom 
staande moet ik wel
ademen als een boom.

Naar een boom
ziende zie ik
hemel en aarde in elkanders
armen.

Want een boom,
een boom is een bruiloft.

Hans Andreus
uit: Zoon van Eros, 1958

BOMEN

'k Ontwaakte in een wereld zonder bomen.
Er waren nog wel bloemen, en ook gras,
heestertjes, struiken, rietstengels langs sloten,
maar boven zo'n meter of twee hield alles op.

Toch was 't er heel normaal: er reden auto's,
er liepen mensen, speelden kinderen.
Je kon tv's en wasmachines kopen,
en naar de film, of Sparta-Telstar gaan.

Aanvankelijk begreep 'k dan ook niet wat
er nu zo vreemd was, waarom ik 't gevoel had
dat ik waarschijnlijk nooit meer lachen zou.

En toen, toen drong het tot mij door: de hemel
hing als een blauwe galg boven mijn hoofd.
Geen blad meer dat me nog verdedigen kon.

Cees Buddingh'
uit: De eerste zestig, 1978